خرید آب معدنی از حدوده سه دهه قبل در ایران رواج پیدا کرده است. میزان خرید آب معدنی در هر کشور و هر اقلیم متفاوت است و این به موارد گوناگونی بستگی دارد. در این مطلب وضعیت خرید آب معدنی در ایران و موضوعات مربوط به آن از جمله قیمت آب معدنی را بررسی میکنیم.
هر تولید کننده یا توزیع کننده باید از وضعیت عرضه و تقاضا در بازار برای محصولات خود آگاه باشد. نکته مهم این است که آمار عرضه و تقاضای محصولات جایگزین یک محصول نیز باید همیشه رصد شود. یعنی چه؟ اجازه دهید یک مثال ساده بزنیم. فرض کنید تولید کننده نوعی شوینده لباس هستید. باید ابتدا میزان خرید شوینده را بر اساس جمعیت و میزان نیاز مردم بسنجید. در گام بعدی باید ببینید چه امتیازات مثبتی را میتوانید برای محصول تولیدی خود برشمرید که به عنوان برگ برنده در بازار رقابتی عمل کند. اما بررسیها به همینجا ختم نمیشود. اگر نوع دیگری از شوینده تولید شود که مردم بتوانند آن را جایگزین محصول شما کنند، باید وضعیت عرضه و تقاضای آن را نیز بررسی کنید.
در بررسی وضعیت خرید آب معدنی نیز علاوه بر رقبایی که محصول مشابه تولید میکنند، جایگزینهایی وجود دارد. مثلا میزان مصرف دسترسی و مصرف آب شرب شهری در سبک زندگی ایرانی، مهمترین جایگزین و عامل کاهش خرید آب معدنی محسوب میشود. البته با توجه به وسعت ایران، همین موضوع میتواند در اقلیمهای گوناگون کشورمان یکسان نباشد.
جایگزینهای دیگر در بازار مصرف و خرید آب معدنی، میتوانند انواع نوشیدنیهایی باشند که مردم آنها را به آب معدنی ترجیح میدهند. با توجه به این موارد چه باید کرد که خرید آب معدنی افزایش یابد؟
با توجه به دسترسی فراگیر آب لولهکشی در مناطق ایران، خرید آب معدنی هرگز اولویت مصرف خانوارهای ایرانی را از آن خود نکرده است. در حالیکه در کشوری در همین نزدیکی ما مصرف آب معدنی هشت برابر است. صنعت آب معدنی در ترکیه نیز دوبرابر این صنعت در ایران ارزش مالی دارد.
با توجه به میزان بالای خرید آب معدنی در ترکیه، صادرکنندگان آب معدنی در ایران، این کشور را در صدر جدول مقصدهای صادرات قرار میدهند.
صنعت آب معدنی در ایران حتی تا اواخر دهه هفتاد شمسی تنها با هدف صادرات فعالیت میکرد. از نخستین سالهای دهه هشتاد، بازارهای داخلی نیز به بازار هدف این صنعت اضافه شدند. این یعنی خرید آب معدنی مورد توجه مردم قرار گرفته است.
با این حال همچنان گسترش تولید و رونق بازار آب معدنی در ایران به پای کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای همسایه از جمله ترکیه و عراق نمیرسد. نمودار زیر نشان میدهد که سهم هریک از کشورهای همسایه به عنوان مقصد صادرات آب معدنی ایران چقدر است.
ایران در مقایسه با ترکیه و عراق مصرف بسیاری کمتری دارد.
دسترسی گسترده به آب شهری و کم بودن قابل توجه هزینه آن نسبت به آب معدنی مهمترین عامل کم توجهی به خرید آن است.
اگر امکان رساندن آب معدنی به مناطقی که آب شهری کیفیت لازم را ندارد، فراهم شود، بازار آب معدنی رونق خواهد یافت. همچنین باید برتری آب معدنی بر سایر نوشیدنیها شفافسازی شود.
اگرچه توجه به بهداشت سبب روی آوردن به مصرف آب معدنی شده است، تعطیلی اماکن عمومی که مهمترین بازار مصرف این محصول بودند، سبب رکود این صنعت شده است.